Telefon :0850 205 10 40 - 0216 999 93 38 - +90533 590 21 23
'' Daha Sağlıklı Bir Türkiye İçin...
Gemi söküm olarak da tabir edilen gemi geri dönüşümü; işletim ömrünü tamamlamış, tamiri ekonomik olmayan gemilerin genellikle çelik aksamları olmak üzere, diğer donanımlarının da tekrar kullanılmasını ön gören geri dönüşüm şeklidir.
Gemilerin işletim ömrü sonunda, gemi ağırlığının %95’lik gibi büyük bir kısmı çelik olarak geri dönüştürülebilmektedir.(2) Bununla birlikte, gemi ağırlığının kalan %5’lik kısmının içerisindeki tehlikeli ve çok tehlikeli olarak tabir edilen maddeleri içeren aksamlar, geri dönüşüm süreci esnasında özel yöntemlerle ayrılarak, yerinde veya diğer tesislere verilmek suretiyle kontrol altına alınmalıdır.
Gemi geri dönüşümde ana amaç çeliğin tekrar kullanımı sağlamak olsa da makine, seyir donanımları, can kurtarma teçhizatları, mobilyalar ve benzeri öğeler de ticari olarak değerlendirilebilir.
2011 Yılı gemi geri dönüşüm oranları (IHS-Fairplay)
Açıkça görüldüğü üzere, dünyada ticari ölçekte gemi sökümü / gemi geri dönüşümü yapan 5 ülke vardır. Çevre ve insan odaklı gemi geri dönüşüm yapabilmek için bu 5 ülkenin durumlarından yola çıkmak gerektiği aşikardır. Nitekim mevcut yürürlükte olan kurallar ve ileride yayımlanacak düzenlemeler, pazar payı göz önüne alındığında bu ülkeleri birinci derecede etkileyecektir. Şekil 1’den de anlaşılacağı üzere, dünya gemi geri dönüşüm pazarının %60’lık büyük bir kısmı iki ülke tarafından paylaşılmaktadır.
Gemilerin Asbest içeren malzemelerinin Kontrolleri
Sözleşmeye taraf ülkeler, gemilerin Asbest içeren malzemelerinin kontrollerinin sağlanması için uygun tedbirleri almakla/aldırmakla yükümlüdür. Bu iki yolla sağlanabilecektir.
Birincisi, sözleşmenin eklerinde listelenen Asbest içeren malzemelerin kendi bayrağı altındaki ya da yetkisi altında çalışan gemilerde kullanılmasını yasaklayarak ve/veya kısıtlayarak sağlanabilecektir.
İkincisi, Asbest içeren malzemelerin gemilerde, limanlarda, tersanelerde, gemi tamir yerlerinde veya kıyı ötesi terminallerde iken kurulumunu veya kullanımını yasaklayarak ve/veya kısıtlayarak sağlanabilecektir.
Asbest içeren malzemelerin Envanteri
Bu kural ile her yeni geminin, Asbest içeren malzemeler envanteri bulundurmasını zorunlu hale getirilmektedir. Bu envanter ya idare tarafından veya IMO tarafından, eşik değerler ve muafiyetleri de içeren, oluşturulan kılavuz göz önüne alınarak; idare tarafından yetkilendirilen bir kişi veya kuruluş tarafından onaylanması sağlanacaktır. Asbest içeren malzemeler envanterinin (TME)” her gemiye özel olması gerekmektedir.
Asbest içeren malzemeler envanteri, sözleşmenin Ek 1 ve 2’sinde listelenen ve geminin gövdesinde veya ekipmanlarında bulunan Asbest içeren malzemeleri, yerlerini ve yaklaşık miktarlarını tanımlayacak ve geminin sözleşme Kural 4’e uyduğunu açıklar nitelikte olmalıdır.
Mevcut gemilerin, sözleşmenin yürürlüğe girmesinden sonraki beş yıla kadar veya daha önce ise geri dönüşüme gidişlerine kadar mümkün mertebe Asbest içeren malzemeler envanteri hazırlamaları gerekmektedir.(8) Asbest içeren malzemeler envanterinin birinci kısmı, geminin işletme süresi boyunca doğru olarak hazırlanmalı ve güncellenmeli, örgütün hazırladığı
Gemi Söküm Yetki Belgesi
Gemi Söküm Yönetmeliğinde, gemi geri dönüşümü yapacak tesislerin, yetki belgesini almak için idareye hangi belge, evrak, plan, taahhütname vs. ibraz etmesi gerektiği belirlenmiştir.
Hong Kong Sözleşmesi’nin, gemi geri dönüşüm tesislerinin yetkilendirilmesi kuralı ile Gemi Söküm Yönetmeliği’nin bu maddesi uyuşmaktadır. Fakat, İdaremiz tarafından verilen yetki metninde kullanılan lisan İngilizce, Fransızca veya İspanyolca olmadığı için metin bu lisanlardan birine yapılmış tercümeyi de içermelidir.
Söküm İzni
Gemilerin geri dönüştürülmesi öncesindeki izin prosedürü yönetmelikte belirlenmiştir. Bu bağlamda, Hong Kong Sözleşmesi “ön bildirim ile bildirim şartlarında” belirtildiği üzere, asgari bilgiler içerisinde bulunan Asbest içeren malzeme envanteriyle birlikte gemi geri dönüşüm planı da, Gemi Söküm Yönetmeliği’nin ilgili maddesine eklenmelidir.
Bunların dışında kalan durumlarda Gemi Söküm Yönetmeliği’nin söküm izni maddesi Hong Kong Sözleşmesinin ilgili maddesine göre daha kapsamlıdır.
Bölgenin Genel Düzeni
Gemi Söküm Yönetmeliği’nin ilgili bu maddesi, Hong Kong Sözleşmesinde belirlenmeyen durumları içermektedir ve geneli itibari ile gemi geri dönüşüme gidecek gemilerin, gemi geri dönüşüm öncesinde, bölgede düzenin sağlanmasını teminen oluşturulmuş faydalı hükümlerdir.
Gemilerin demirlemesi, balast ve sintinelerinin denize basılmasını, denize çöp, pislik, moloz ile benzeri katı ve sıvı atıkların atılmasını önleyici kurallar getirilmiştir. Ayrıca elverişsiz hava şartlarında oluşacak olumsuz durumlarda yapılması gereken uygulamalar konusunda faydalı ve bağlayıcı kurallar getirilmiştir.
Söküme İlişkin Genel Tedbirler
Bu kapsamda özellikle Hong Kong Sözleşmesinde belirtilen işçi emniyeti ve çevre güvenliği ile ilgili konular önem teşkil etmektedir. Gemi Söküm Yönetmeliğine bu açıdan bakıldığında; yönetmelik “iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına” atıf yapmaktadır. Ancak, Hong Kong
Sözleşmesi spesifik olarak gemi geri dönüşümü ile uğraşan işçilerin; işin niteliğine uygun olarak bilgilendirilmesi, eğitilmesi ve belgelendirilmesini şart koşmaktadır.
Bu nedenlerle ki Hong Kong Sözleşmesinin ilgili kuralları çerçevesinde Gemi Söküm Yönetmeliği’ne eşdeğer nitelikte madde getirilebilir.
Bunların dışında Gemi Söküm Yönetmeliği’nin ilgili bu maddesi, gemilerin tesise alınması, Asbest içeren malzeme envanterinde eksik bildirim oluşması ve sıvı atık bulunan bölümlerin hangi şartlarda söküleceği gibi önemli durumları içeren konularda, Hong Kong
Sözleşmesinin aksine uygun düzenlemeler ihtiva etmektedir.
